top of page

Podręczny Leksykon Klawesynowy

Podręczny Leksykon Klawesynowy jest próbą zgromadzenia i uporządkowania polskiej nomenklatury związanej z konstrukcją klawesynu oraz obszarami pokrewnymi. Nazewnictwo anglojęzyczne zostało wykorzystane jako materiał bazowy. Do każdego słowa dopisano definicje w obu językach – mogą występować różnice w opisach, w zależności od wersji językowej. Objaśnienia tworzone były z myślą o przystępności przekazu, dlatego są one jak najbardziej zwięzłe. Ze względu na braki w terminologii, niektóre słowa zostały stworzone lub przetłumaczone na potrzeby tego Leksykonu.

​

Mam nadzieję, że Podręczny Leksykon Klawesynowy będzie ciekawym źródłem informacji i okaże się przydatny podczas studiów nad zagadnieniami konstrukcji i działania klawesynu. 

W przypadku zaobserwowania błędów, niejasności lub braków itp. proszę o kontakt. Będę wdzięczna za wszelkie uwagi i sugestie. 

 

Zdjęcia w Galerii zostały ułożone alfabetycznie zgodnie z anglojęzycznym słownictwem.

Objaśnienia skrótów (czasem stosowane subiektywnie):

 

[a.] – anachronizm, np. w danym kontekście słowo nie jest już używane

[k.] – kolokwializm, użycie potoczne

[m.] – mylące lub błędne pojęcie

[mm.] – możliwie mylące, np. użycie powinno być doprecyzowywane

[n.] – nierekomendowane (ze względu na długość wyrażenia, jego skomplikowanie, estetykę słowa, także może być mylące, choć w mniej oczywisty sposób)

[p.] – propozycja nazwy

​

Dla polskiej wersji przyjęto notację dźwięków poszczególnych oktaw skali począwszy od basu: FF, F, f, f1, f2, f3.

Bibliografia:

​

Żródła polskojęzyczne:

  1. Budziarek, Zuzanna – Klawesyn włoski od XVI do XVIII wieku. Instrument muzyczny oraz dzieło sztuki, [w:] Notes Muzyczny 2 (10) 2018, AM Łódź

  2. Gajowska Magdalena – Rozwój budownictwa klawesynowego w Europie (XVI – XVIII wiek), praca magisterska AM Warszawa 1996

  3. Kędracki, Leszek – Ewolucyjne kształtowanie się współczesnej estetyki interpretacji muzyki klawesynowej epoki baroku, AM Warszawa 1988

  4. Kostrzewa-Majoch, Agnieszka – Chordofony klawiszowe w XVII-wiecznym Gdańsku. Twórcy, konstrukcja i dekoracja instrumentów, praca magisterska, Uniwersytet im. A. Mickiewicza 2002

  5. Mrowca, Ewa – Laboratorium I-IX, [w:] Notes Muzyczny 1 (1) 2014, 2 (2) 2014, 1 (3) 2015, 2 (4) 2015, 1 (5) 2016, 2 (6) 2016, 2 (8) 2016, 2 (10) 2018, 2 (12) 2019, AM Łódź

  6. Pilch, Marek – Budowa klawesynu - przewodnik praktyczny, praca dyplomowa, AM Katowice 1998

  7. Pilch, Marek, Toporowski, Marek – Dawne temperacje. Podstawy akustyczne i praktyczne wykorzystanie, AM Katowice 2014

  8. Rackiewicz, Irena – Klawesyn. Studium instrumentologiczne, Pomorze, Bydgoszcz 1987

  9. Sarbak, Małgorzata – Klawesyny z pracowni Ruckersa, praca magisterska, AM Warszawa 2004

  10. Sosinowicz, Karolina – Od Vincentusa do Cristoforiego – rozwój włoskiego budownictwa klawesynowego, praca magisterska, AM Warszawa 2002

  11. Stachowiak, Monika – Flamandzkie budownictwo klawiszowych instrumentów szarpanych na przykładzie kolekcji Muziekinstrumentenmuseum w Brukseli, praca licencjacka,
    [w:] Notes Muzyczny 2 (10) 2018, AM Łódź

  12. Święch, Maksymilian – Klawiatury XVII wieku w kontekście solowych kompozycji klawiszowych G. Frescobaldiego i J.J. Frobergera, praca magisterska, AM Poznań 2016

  13. Święch, Maksymilian – Klawiatura XVII-wiecznego klawesynu na przykładzie utworów Girolama Frescobaldiego i Johanna Jacoba Frobergera, [w:] Notes Muzyczny 1 (7) 2017

  14. Vogel, Beniamin – Wirginał Królowej Marysieńki, [w:] Studia Wilanowskie XXI, Warszawa 2014

  15. Vogel, Beniamin – „Szpinet ze strunami i klawiszami” Najstarszy zachowany fortepian polski, [w:] Zeszyty Sandomierskie, rok XXI, nr 39, Towarzystwo Naukowe Sandomierskie, wrzesień 2015

  16. Zacharski, Konrad – Amatorski Leksykon Organowy, wersja 1.6 (16.02.2019), Wadowice 2009

 

Żródła obcojęzyczne:

  1. Kottick, Edward L. – The Harpsichord Owner’s Guide, The University of North Karolina, 1987

  2. Kottick, Edward L., Marshall, Kenneth D., Hendrickson, Thomas J. – The Acoustics of the Harpsichord, [w:] Scientific American, Vol. 264, No. 2, 1991

  3. Hubbard, Frank – Three centuries of Harpsichord Making, Harvard University Press, London, 1978

  4. Vermeij, Koen – A Short History of a Clavichord, Het Nederlands Clavichord, Genootschap, NL-Aerdenhout, 2007

 

Strony internetowe:

  1. Beebe, Carey – Multilingual Harpsichord Lexicon
    https://www.hpschd.nu/index.html?nav/nav-4.html&t/welcome.html&https://www.hpschd.nu/lx/lx-master.html

  2. Grove Music Online, Harpsichord:
    https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.12420

  3. HARPSICHORD - CEMBALO - CLAVECIN - KLAVECYMBEL, Facebook group
    https://www.facebook.com/groups/2386034163/

  4. Lyons, Daw, Ciul Den – Claviers Baroques Harpsichord Jargon with definitions (aktualizacja 5 sierpnia 2010)
    https://www.claviersbaroques.com/CBExpertDefinitions.htm

  5. Lütge, Michael – Zuckermann Bauanleitung
    https://homepage.ruhr-uni-bochum.de/Michael.Luetge/Cembalo-Bauanleitung.html

  6. Kozłowscy, Grażyna i Wojciech – Piano Renovation Professional Sc
    https://www.sklep.pianorenovation.pl/

  7. Rotem, Elam – Early Music Sources
    https://www.earlymusicsources.com/

  8. Vogel, Marc – Cembaloteile – Kielflügelkunst
    https://www.vogel-scheer.de

  9. Zuckermann Harpsichord International – Tour of the Harpsichord
    https://zhi.net/instr/tour.shtml

 

Konsultacje: Nicholas Parle, Zygmunt Kaczmarski, Jacek Guzowski, Andrzej Chrabacki, Maria Erdman, Andrew Wooderson, Krzysztof Kulis, Christiane Kämper

bottom of page